PaylaÅŸ twittle
Anayasa Mahkemesi'nin 6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 10
Anayasa Mahkemesi'nin 6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 10. maddesinin 1. fıkrasına ilişkin kararı 26.11.2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlandı.
Anayasa Mahkemesi 6245 Sayılı Harcırah Kanunu'nun 10. maddesinin 1. bendine, 4969 sayılı yasa ile eklenen "kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere" ibaresini anayasanın 2 ve 10. maddelerine aykırı olduÄŸu gerekçesi ile iptal etti.
Anayasa Mahkemesi kararı Resmi Gazetede yayımlanmadan önce; ilgili kanunun 10. maddesi; 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı R.G.de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 4. maddesi ile; "Zorunlu yer deÄŸiÅŸtirme, sınav, saÄŸlık sebepleri ve eÅŸ durumu (bu madde uyarınca sürekli görev yolluÄŸu almaya hak kazananların eÅŸlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" ÅŸeklinde yeniden düzenlenmiÅŸtir. Bu bilgiler ışığında aÅŸağıdaki deÄŸerlendirmeler yapılmıştır;
1- 12.08.2003 (yürürlük tarihi 22.07.2003) tarihinden önce harcırahlara iliÅŸkin düzenlemeler bütçe kanunları ile yapılmıştır. Bütçe kanunlarında yapılan bu düzenlemeler; düzenlendikleri yıl itibariyle, o yıl içerisinde Anayasa Mahkemesince iptal edilmiÅŸtir. Bu itibarla 26.11.2005 tarihli Anayasa Mahkemesi kararının 12.08.2003(yürürlük tarihi 22.07.2003) tarihinden önce harcırah alamayanlar bakımından uygulanması söz konusu deÄŸildir.
2- 12.08.2003 (yürürlük tarihi 22.07.2003) tarihinden 27.04.2005 tarihine kadar ise; harcırahlara iliÅŸkin düzenleme temel kanun olan 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrası ile yapılmıştır. 26.11.2005 tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı; 27.04.2005 tarihinden önce 6245 Sayılı Harcırah Kanunu'nun 10. maddesinin 1. bendine, 4969 sayılı yasa ile eklenen "kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere" ibaresinin iptaline iliÅŸkindir.
Ancak bilindiÄŸi üzere; Anayasamızın 153. maddesi gereÄŸince; anayasa mahkemesi kararları geriye yürümemektedir. Bu durumda söz konusu kararın ilgililer hakkında doÄŸrudan bir sonuç doÄŸurması hukuken mümkün gözükmemektedir. Ancak, bazı yargı kararlarında bu kuralın mutlak olarak uygulanamayacağı vurgulanmıştır.(Danıştay 1. Dairesi, 4/6/2003 tarihli görüÅŸü ile, 61 yaÅŸ emeklilik düzenlemesinin iptali nedeniyle maÄŸdur olup, dava açmayanların da, Anayasa Mahkemesi kararının yeni bir hukuksal durum yaratması nedeniyle, bu iptal kararından yararlanabileceklerini belirtmiÅŸtir.) Fakat bu kararların diÄŸer yargı organlarını baÄŸlamaması nedeniyle, iptal kararlarının geriye yürümezliÄŸi kuralı iÅŸletilerek davaların süreden reddi ihtimali bulunmaktadır.
-Kısaca; belirtilen tarihler arasında; hiç dava açmamış olanların; Anayasa mahkemesi kararının yeni bir durumu ihdas etmesi nedeniyle; önce kurumlarına müracaat ederek gelen cevaba göre idari yargı prosedürü çerçevesinde;idare mahkemesinde dava açma hakları bulunmaktadır. Bu davaların baÅŸarı ÅŸansı davanın usul(süre) yönünden mahkemece kabulüne baÄŸlıdır.( Dava Dilekçesi ÖrneÄŸi I)
-Süresi içerinde dava açmış ve davası kesinleÅŸmemiÅŸ olanlar hakkında ise; idare mahkemeleri iptal gerekçelerini göz önüne alarak lehe karar vereceklerdir. Bu durumda olanların Anayasa Mahkemesinin iptal kararını mahkeme dosyasına ibraz etmeleri yeterlidir.
-Dava açıp,davaları kesin olarak olumsuz sonuçlananlar ise; yargılamanın yenilenmesi yoluna baÅŸvurabilirler.
3- 27.04.2005 tarihinden sonra ise; 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrası 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı R.G.de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 4. maddesi ile; "Zorunlu yer deÄŸiÅŸtirme, sınav, saÄŸlık sebepleri ve eÅŸ durumu (bu madde uyarınca sürekli görev yolluÄŸu almaya hak kazananların eÅŸlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" ÅŸeklinde yeniden düzenlenmiÅŸtir.
Anayasa Mahkemesi iptal kararının bu yeni düzenleme ile bir ilgisi bulunmamakla birlikte; Yüksek mahkemenin iptal hükmüne bakıldığında; iptal edilen hükmün anayasanın eÅŸitlik ilkesine aykırı olduÄŸu gerekçesine yer verilmiÅŸtir. Anayasa Mahkemesi kararının gerekçeleri dikkate alındığında bu yeni düzenleme de Anayasaya aykırılık içermektedir.
Bu haliyle; 27.04.2005 tarihinden sonra; kendilerine harcırah ödenmeyenler ise; atama emirlerinin tebliÄŸinden itibaren 60 gün içerisinde kurumlarına yazılı müracaat ederek idari yargı prosedürü çerçevesinde; Anayasanın 2 ve 10. maddelerine aykırılık iddiası ile idare mahkemelerinde, dava açma hakkına sahiptirler.(Dilekçe örneÄŸi 2)
Dava açmış olanlar ise; söz konusu anayasa mahkemesi kararını dosyalarına ibraz ederek Anayasaya aykırılık iddiasında bulunabilirler.
Not: Konu hukuksal açıdan teknik detayları içermektedir bu nedenle; dava açmak isteyen üyelerin; dava açmadan önce; Sendika Genel Merkezlerimizin hukuk birimlerinden bilgi almaları gerekmektedir.
DÄ°LEKÇE ÖRNEĞİ- I
NÖBETÇÄ° Ä°DARE MAHKEMESÄ° BAÅžKANLIÄžI'NA
DAVACI :Adı, soyadı, adres
DAVALI :................
KONUSU:Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz idari iÅŸleminin iptal edilerek, yoksun kaldığım harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesi talebinden ibarettir.
TEBLÄ°Äž TARÄ°HÄ° : ....../...../.../
I- DAVANIN Ä°ZAHI
...................... kurumunda.............. olarak görev yapmakta iken, ......................................... nedeniyle kendi talebim sonucu ............................ Ä°li müdürlüÄŸüne...kendi isteÄŸim ile atandım. Halen ...............................'da ......................olarak görev yapmaktayım.
....../...../2005 tarihinde; kurumuma dilekçe vererek harcırah talebinde bulundum.Tarafıma verilen ....../...../2005 tarih ve ............ sayılı dava konusu yazıda; mülga olan fakat atama tarihim itibariyle yürürlükte bulunan; 6245 sayılı Harcırah Kanunun 10.maddesinin 22.07.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüÄŸe giren 4969 sayılı Kanunun 1. maddesinin (a) bendi ile deÄŸiÅŸik (1) numaralı bendi ile ; "Kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere ;yurt içinde veya dışındaki daimi bir vazifeye naklen tayin olunanlarla,yabancı memleketlerdeki memuriyet merkezi tebdil olunan veyahut bu yerlerden yurt içinde diÄŸer bir daimi vazifeye tayin edilen memur ve hizmetlilere yeni vazife mahallerine kadar" ÅŸeklinde düzenlendiÄŸini bu düzenleme nedeniyle, kendi isteÄŸi ile tayin olunanlara harcırah ödenemeyeceÄŸi belirtilerek harcırah talebim red edilmiÅŸtir.Tarafıma harcırah ödenmemesi iÅŸlemi hukuka aykırılık içermekte olup iptali gerekmektedir.
II - Ä°PTAL SEBEPLERÄ°
1-6245 sayılı Harcırah Kanunun 10.maddesinin 22.07.2003 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüÄŸe giren 4969 sayılı Kanunun 1. maddesinin (a) bendi ile deÄŸiÅŸik (1) numaralı bendinde ; "Kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere ;yurt içinde veya dışındaki daimi bir vazifeye naklen tayin olunanlarla,yabancı memleketlerdeki memuriyet merkezi tebdil olunan veyahut bu yerlerden yurt içinde diÄŸer bir daimi vazifeye tayin edilen memur ve hizmetlilere yeni vazife mahallerine kadar",yolluk ödenmesi hükmü getirilmiÅŸtir.Bu hükümle; kendi isteÄŸi ile tayin olunanlara harcırah ödenmeyeceÄŸi sonucu ortaya çıkmaktadır ki; böylesi bir düzenleme; hukukun genel ilkelerine, yüksek mahkeme kararlarına aykırılık içermektedir.
Anayasa Mahkemesi;26.11.2005 tarihinde yayımlanan 2004/54E 2005/24 sayılı kararında "harcırahın, "kamu görevliliÄŸi" statüsünden doÄŸan ve atama emri tebliÄŸ edilince ödeme emri aranılmaksızın, saymanlıklarca derhal ödenmesi gereken, nakil iÅŸleminin gerekçesinden bağımsız olarak, kamu görevlisinin yer deÄŸiÅŸtirmesi sırasında doÄŸan bir takım masraf ve giderlerin karşılanmasına yönelik, sosyal bir "özlük hakkı" niteliÄŸinde olduÄŸu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle; kamu görevliliÄŸi statüsü devam ettiÄŸi sürece; kamu görevlilerinin bu haktan mahrum bırakılmasından hukuken söz konusu edilemez Kendi yazılı talepleri üzerine istediÄŸi yere atanan kamu görevlileri ile re'sen atanan kamu görevlilerinin her iki grubunun da kamu hizmetini yerine getirmek için görev yapmaktadır, bu durumda; re'sen atanan kamu görevlilerine harcırah ödenirken, kendi yazılı talepleri üzerine istediÄŸi yere atanan kamu görevlilerine harcırah ödenmemesinin "kanun önünde eÅŸitlik" ilkesiyle baÄŸdaÅŸmamaktadır. Böylesi bir uygulama; kamu hizmetinin etkinliÄŸini olumsuz yönde etkileyecektir, bunun da, hem sosyal devlet anlayışıyla, hem de devletin çalışanların hayat seviyelerini yükseltmek, çalışmayı desteklemek ve çalışma barışını saÄŸlamak yükümlülüÄŸüne ters düÅŸecektir."Gerekçesine yer vererek; hakkımda olumsuz iÅŸlem tesisine neden olan 6245 sayılı yasanın 10 maddesinin 1. fıkrasını iptal etmiÅŸtir.
2-Anayasa Mahkemesi kararının yeni bir durum yaratması nedeniyle özlük hakkı niteliÄŸinde olan harcırahımın ödenmemesine iliÅŸkin iÅŸleminin iptaline ve hak ettiÄŸim yolluÄŸun yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemi ile; iÅŸ bu davanın açılması zorunluluÄŸu hasıl olmuÅŸtur.
3-Anayasa'nın 153/3. fıkrası uyarınca kanun, kanun hükmünde kararname,TBMM iç tüzüÄŸü ya da bunların hükümlerinin, iptal karalarının Resmi Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkacağı,gereken hallerde Anayasa Mahkemesinin iptal hükmünün yürürlüÄŸe gireceÄŸi tarihi ayrıca karalaÅŸtırılabileceÄŸi beÅŸinci fıkrada ise iptal karalarının geriye yürümeyeceÄŸi hükmüne baÄŸlanmış ise de bu kuralın kazanılmış hakların korunmasına yönelik olduÄŸu,Anayasa Mahkemesi tarafından bir kanunun veya kanun hükmünde kararnamenin tümünü veya belirli hükümlerinin Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildiÄŸinin bilinmesi karşısında,aynı konuya iliÅŸkin olarak görülen davaların,Anayasa'ya aykırılığı saptanmış bulunan kurallara göre görüÅŸülüp çözümlenmesinin Anayasa'nın ÜstünlüÄŸü ve Hukuk Devleti ilkelerine aykırı olacağı , mahkeme kararı ile tespit edilmiÅŸtir.
HUKUKSAL NEDENLER: İYUK, Anayasa Mahkemesi kararları, Harcırah kanunu ve diğer yasal mevzuat
SONUÇ VE Ä°STEM : Yukarıda açıklanan ve mahkemenizce de re'sen göz önüne alınacak sebeplerle;
Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz iÅŸleminin iptal edilmesine harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesine,
-Yargılama giderlerinin davalı idareye yükletilmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.
Davacı:
EKLER:
1)...tarihli... sayılı.....idareye baÅŸvuru dilekçem
2)Davalı kurumun red cevabını içerir yazı
3-Anayasa Mahkemesinin 04.05.2005 tarih ve 2004/54E 2005/24 Sayılı kararı
DÄ°LEKÇE ÖRNEĞİ- 2
........... (NÖBETÇÄ°) Ä°DARE MAHKEMESÄ° BAÅžKANLIÄžI'NA
DAVACI :Adı, soyadı, adres
DAVALI :................
KONUSU:Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz iÅŸleminin iÅŸlemin dayanağı olan 6245 sayılı yasanın 10 .maddesinin 1.fıkrasının Anayasanın 152. maddesi uyarınca Anayasaya aykırılık yönünden incelenmesi için Anayasa mahkemesine gönderilmesi ve davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz iÅŸleminin iptal edilerek, yoksun kaldığım harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesi talebinden ibarettir.
TEBLÄ°Äž TARÄ°HÄ° : ....../...../200.
I- DAVANIN Ä°ZAHI
...................... kurumunda.............. olarak görev yapmakta iken, ......................................... nedeniyle kendi talebim sonucu ............................ Ä°li müdürlüÄŸüne..../.../../ tarihinde kendi isteÄŸim ile atandım. Halen ...............................'da ......................olarak görev yapmaktayım.
....../...../2005 tarihinde; kurumuma dilekçe vererek harcırah talebinde bulundum.Tarafıma verilen ....../...../2005 tarih ve ............ sayılı dava konusu yazıda; 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrasının; 27/04/2005 tarih ve 25798 sayılı R.G.de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 4. maddesi ile; "Zorunlu yer deÄŸiÅŸtirme, sınav, saÄŸlık sebepleri ve eÅŸ durumu (bu madde uyarınca sürekli görev yolluÄŸu almaya hak kazananların eÅŸlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere;" ÅŸeklinde düzenlendiÄŸini bu düzenleme nedeniyle, kendi isteÄŸi ile tayin olunanlara harcırah ödenemeyeceÄŸi belirtililerek harcırah talebim red edilmiÅŸtir.Tarafıma harcırah ödenmemesi iÅŸlemi hukuka aykırılık içermekte olup iptali gerekmektedir.
II - Ä°PTAL SEBEPLERÄ°
27.04.2005 tarih, 25798 sayılı Resmi gazete de yayınlanarak yürürlüÄŸe giren ; 5335 sayılı Bazı kanun ve kanun Hükmünde Kararnamelerde DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Kanun' un 4/a maddesi ile 6245 sayılı Harcırah Kanunun 10/1 inci maddesi deÄŸiÅŸtirilerek; "Zorunlu yer deÄŸiÅŸtirme, sınav, saÄŸlık sebepleri ve eÅŸ durumu(bu madde uyarınca sürekli görev yolluÄŸu almaya hak kazananların eÅŸlerinin atamaları) dışında kendi yazılı talepleri üzerine gönderilenler hariç olmak üzere" ÅŸeklinde yeniden düzenlenmiÅŸ ve 27 04.2005 tarihinde yürürlüÄŸe girmiÅŸtir. Bu hükümle;kanunda belirtilen istisnalar dışında;kendi isteÄŸi ile tayin olunanlara harcırah ödenmeyeceÄŸi sonucu ortaya çıkmaktadır ki; böylesi bir düzenleme; hukukun genel ilkelerine, yüksek mahkeme kararlarına aykırılık içermektedir. Åžöyle ki;
6245 sayılı yasa bütün olarak ele alındığında; harcırahın, "kamu görevliliÄŸi" statüsünden doÄŸan ve atama emri tebliÄŸ edilince ödeme emri aranılmaksızın, saymanlıklarca derhal ödenmesi gereken, nakil iÅŸleminin gerekçesinden bağımsız olarak, kamu görevlisinin yer deÄŸiÅŸtirmesi sırasında doÄŸan bir takım masraf ve giderlerin karşılanmasına yönelik, sosyal bir "özlük hakkı" niteliÄŸinde olduÄŸu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle; kamu görevliliÄŸi statüsü devam ettiÄŸi sürece; kamu görevlilerinin bu haktan mahrum bırakılmasından hukuken söz konusu edilemez Kendi yazılı talepleri üzerine istediÄŸi yere atanan kamu görevlileri ile re'sen atanan kamu görevlilerinin her iki grubunun da kamu hizmetini yerine getirmek için görev yapmaktadır, bu durumda; re'sen atanan kamu görevlilerine harcırah ödenirken, kendi yazılı talepleri üzerine istediÄŸi yere atanan kamu görevlilerine harcırah ödenmemesinin "kanun önünde eÅŸitlik" ilkesiyle baÄŸdaÅŸmamaktadır. Böylesi bir uygulama; kamu hizmetinin etkinliÄŸini olumsuz yönde etkileyecektir, bunun da, hem sosyal devlet anlayışıyla, hem de devletin çalışanların hayat seviyelerini yükseltmek, çalışmayı desteklemek ve çalışma barışını saÄŸlamak yükümlülüÄŸüne ters düÅŸecektir.
Nitekim; Yukarıda belirtilen gerekçelerle; Anayasa Mahkemesi; 2004/54 E ve 2005/24 K ve 04.05.2005 tarihli kararı ile; Anayasa Mahkemesi kararının Resmi Gazetede yayımından önce yürürlükten kaldırılmış olan, 6245 sayılı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrasını Anayasamızın 2 ve 10. maddelerine aykırı bularak iptal etmiÅŸtir.
III- AYASAYA AYKIRILIK Ä°DDAMIZ VE ANAYASA MAHKEMESÄ°NE GÄ°DÄ°LMESÄ° TALEBÄ°
5335 sayılı yasa ile düzenlenen harcırah kanunun 10/1 maddesi; memurların atama sebebine göre harcırah alabilme imkanını sınırladığı için kanun önünde eÅŸitliÄŸi düzenleyen Anayasamızın 10. maddesine ve sosyal devlet ilkesini düzenleyen 2. maddesine açıkça aykırılık içermektedir.Bu nedenle; mahkemenizden bu hükmün iptali için Anayasa mahkemesine gidilmesini talep ediyoruz.
HUKUKSAL NEDENLER: İYUK, Anayasa Mahkemesi kararları, Harcırah kanunu ve diğer yasal mevzuat
SONUÇ VE Ä°STEM : Yukarıda açıklanan ve mahkemenizce de re'sen göz önüne alınacak sebeplerle;Öncelikli olarak; Anayasaya aykırılık iddiamızın kabul edilerek kanun maddesinin iptali için Anayasa Mahkemesine gidilmesine,
Harcırah talebimi red eden; davalı idarenin ..... tarihli ve ... sayılı olumsuz iÅŸleminin iptal edilmesine harcırahımın yasal faizi ile birlikte tarafıma ödenmesine,
-Yargılama giderlerinin davalı idareye yükletilmesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.
Davacı:
EKLER:
1- ..i atandığıma dair kurum yazısı
2-...tarihli... sayılı.....idareye baÅŸvuru dilekçem
3-Davalı kurumun red cevabını içerir yazı
4-Anayasa Mahkemesinin 04.05.2005 tarih ve 2004/54E 2005/24 Sayılı kararı
